Chúng tôi chọn ngày 15-8-2011 làm ngày Kỷ niệm 50 năm ngày tựu trường của Lớp đệ thất 3 Hàm Nghi-1961-1968 chúng tôi, những học sinh lớp VII3 ngày ấy nay đã hơn 60 tuổi. 50 năm: biết bao là biến cố, đổi thay trong lịch sử, trên quê hương và trong đời mỗi chúng tôi. Người còn, kẻ mất, được tụ họp gặp nhau hàng tháng trên dưới 20 mống, quả là điều hạnh phúc. Và như vậy, nhớ về trường xưa bạn cũ với bao kỷ niệm bùi ngùi khôn xiết.
Ngày xưa ấy, chúng tôi được học ở ngôi trường Hàm Nghi cổ kính; bây giờ là cơ sở Viện bảo tàng chiến thắng, đường Cách mạng tháng 8, trước có tên là đường Độc lập; phía đàng xa kia là cổng Ngọ môn của Hoàng thành. Trường có tòa nhà Di luân đường thâm u ở chính giữa, các lớp học cổ kính có mái ngói rêu phong ở xung quanh. Con đường dẫn vào trường, là đường Tống Duy Tân, bây giờ khuất ở trong tường rào, có 2 hàng cây mù u xanh âm u. Và bậc ôn mệ bảo cháu: Con học trường đó là điều hãnh diện đó con, vì trước là trường Quốc tử giám, phải là con vua con quan mới được học. Chúng tôi nhớ, kỳ thi tuyển vào, gọi là thi càng cua, chúng tôi dự thi với tỷ lệ chọi đâu như là 1/8. Thi 2000, đậu 250. Cùng tựu trường năm ấy -1961- là các bạn học các lớp VII1,VII2, VII4, VII5.
Bốn năm sau ngày tựu trường đầu tiên, đến kỳ thi Trung học 1965 mà bậc cha mẹ gọi là thi đít-lôm, chúng tôi đạt thành quả đầu tiên làm rạng rỡ tiếng tăm trường. Lớp VII3 bấy giờ là lớp IV3, cùng các lớp IV1,IV2,IV4,IV5 thi đậu những thứ hạng cao Ưu, Bình, Bình thứ, nhiều hơn cả học sinh trường Quốc học; một trường nổi tiếng dạy giỏi học giỏi. Đó là mùa gặt hái thành công của một lứa học trò do các Cô Thầy Hàm Nghi thời đó đã vun trồng kết quả cao hơn mong ước. Kế tiếp là những năm sau: 1967, 1968, sau các kỳ thi Tú tài bán phần, Tú tài toàn phần, các Thầy Cô lại có dịp vui mừng với lứa học trò đó lại đạt thành tích cao. Lớp VII3 chúng tôi có những tên như: Cù, Dũng, Đậu, Hài, Hiền, Quỳnh, Thiên, Toàn... đáng nhớ trong chuyện thi cử này.
Đến chuyện thể thao, thì lớp tôi có đội bóng đá vô địch trường, lúc ấy là lớp đệ ngũ 3-1963, đã góp mặt vào đội tuyển bóng đá Hàm Nghi, Vô địch giải bóng đá trung học Huế 1963. Bây giờ còn nhớ đến trận chung kết trên sân banh trước mặt trường; vốn là sân của trường Nguyễn Tri Phương, trận chung kết vô cùng sôi nổi giữa đội Hàm Nghi và đội Nguyễn Tri Phương, và vô cùng tức giận cho cổ động viên của trường NTP vì tưởng chừng sẽ là vô địch ai dè bị thua bởi HN đá quá hay. Có 2 khuôn mặt lớp còn ghi đậm nét trong hồi ức là bạn Đôn Đậu và bạn Phù Tang, cặp tiền đạo của đội tuyển HN. Lẽ tất nhiên là tiền đạo vì các vị trí khác đều lu mờ trước tài thêu hoa dệt gấm trên sân cỏ làm tung lưới đối phương biết bao lần của 2 bạn đó. Qua đệ tam A, B-1965, lớp chúng tôi có 1 đội bóng chuyền không có đối thủ; dù không có danh hiệu nào vì hồi đó không có giải bóng chuyền. Đến nỗi, anh em phải lên tận Văn Thánh để đánh giao hữu với 1 đồn lính.
Về văn nghệ thì có giọng ca Trần Văn Trai, đáng gọi là giọng ca vàng, đã lên đài truyền hình Huế.
50 năm ngày tựu trường, 43 năm rời khỏi trường cũ, chúng tôi nhớ các biến cố lớn đã xảy ra trong thời học Hàm Nghi. 1963: Vụ nổ ở Đài phát thanh Huế tối lễ Phật đản khởi đầu phong trào Phật giáo tranh đấu, đảo chính 1-11-1963, mà chúng tôi đã từng nghĩ là ngày Cách mạng. Trước ngày này, trong lớp chúng tôi vào giờ Toán của Cô Minh Lệ, đã thực hiện thành công 1 cuộc bãi khóa tại trường trong không khí nghẹt thở của chế độ độc tài Ngô Đình Diệm; còn nhớ khi trống nổi bãi khóa sân trường đầy mật vụ. Đáng kể là trong thực tế nhiều trường trung học, đại học ở Huế muốn bãi khóa, nhưng tất cả đều không bãi khóa được, trừ trường Hàm Nghi, và đó là cuộc bãi khóa sau cùng ở Huế trước ngày 1-11-1963. 1964,1965,1966 đều bát ổn. 1968: Mậu Thân Huế. Năm này riêng với lớp, đánh dấu 1 mốc chia tay nhau, không chỉ là rời trường mà là số thì đi lính, vì tổng động viên, một ít lên rừng tham gia kháng chiến, số đi học đại học (ở Huế và ở Sài Gòn), số còn lại đi học các trường các ngành nghề khác nhau. Bây giờ, số chúng tôi còn sống, còn ngồi lại với nhau cùng nâng cốc, phải nói là ơn Trời Phật, Ông Bà Tổ Tiên gia hộ.
Kỷ niệm 50 năm ngày tựu trường, nhớ các bạn học đã quá vãng, thắp nén hương lòng, cầu mong các bạn siêu thăng tịnh độ.
Huế 19/9/2011. Võ Đức Hiền